Personeel en Organisatie (bedrijfsvoering) (5)
Het betreft specifieke risico’s zoals wachtgeld en pensioenen van politieke ambtsdragers, ontslag (bijv. van werk naar werktrajecten) en WW en ZW uitkeringen van medewerkers. Daarnaast zijn er risico’s rond informatieveiligheid, privacy en hardware. Gebeurtenissen kunnen leiden tot financiële, juridische en imagoschade. Om deze risico’s zoveel mogelijk te beperken zijn diverse beheersmaatregelen getroffen op het terrein van informatiebeveiliging. Denk aan penetratietesten, stimuleren van de bewustwording van medewerkers door voorlichting en training, back-up, uitwijkfaciliteiten en verzekeringen. Voor al deze risico’s hebben wij een inschatting gemaakt van € 1.190.000 (10% van de totale personeelskosten uit de begroting 2021).
In 2021 hebben zich op het gebied van Personeel en Organisatie geen noemenswaardige risico’s voorgedaan die impact hebben op onze financiële huishouding.
Ontwikkeling gemeentefonds (6)
De uitkeringen uit het Gemeentefonds zijn aan schommelingen onderhevig. Dit komt doordat de definitieve uitkering aan de gemeenten beïnvloed wordt door de rijksuitgaven ten opzichte van de begroting. Om deze schommelingen op te vangen, is een risicobedrag van € 328.000 opgenomen (1% van de algemene uitkering).
Daarnaast wordt er gewerkt aan een herverdeling van de maatstaven van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Uit de eerste contouren blijkt dat deze herverdeling voor kleinere gemeenten forse nadelige effecten met zich meebrengt. Om deze verwachte nadelige financiële effecten, die nog niet betrouwbaar en juist zijn, in te schatten en te kunnen opvangen, willen wij een risicoreservering opnemen van € 500.000.
In 2021 heeft dit opgenomen risico zich niet voorgedaan. Naast de voornamelijk extra ontvangen compensaties voor Covid-19 zijn verder geen noemenswaardige schommelingen in de algemene uitkering uit het gemeentefonds voorgekomen.
De herijking van de algemene uitkering valt ook onder dit risico. De invoering van de herijking van de algemene uitkering zal per 1 januari 2023 plaatsvinden. Uit berichten over de herijking blijkt dat de gemeente Neder-Betuwe tot de nadeel gemeenten behoort.
Crisisbeheersing en rampenbestrijding (7)
In de gemeente kunnen zich allerlei crises en rampen voordoen. Denk bijvoorbeeld aan vormen van natuurgeweld en explosie/brand met gevaarlijke stoffen. Een extra risico voor onze gemeente vormen belangrijke transportaders zoals de Betuweroute, Rijn, Waal en een drukke snelweg als de A15. Als voorbeelden van crises worden de hoge waterstanden in 1995 en de wateroverlast in de kern van Opheusden in 2014 genoemd. Als zich een crisis voordoet, kan de gemeente te maken krijgen met (hoge) beheerskosten. Daarom is een risicoschatting gemaakt, die uitkomt op € 100.000 uitgaande van een financieel risico van € 500.000 per ramp of crisis met een kans van 20% (1 x in de 5 jaar). Beheersmaatregelen zijn o.a.:
- actueel houden van de regionale en lokale rampen– en incidentbestrijdingsplannen;
- oefenen van rampenscenario’s met de medewerkers, die een rol hebben in de lokale crisisorganisatie;
- in- en uitvoeren van het Regionaal Crisisplan.
In 2021 zijn op het gebied van crisisbeheersing en rampenbestrijding geen ontwikkelingen voorgekomen die impact hebben op onze financiële huishouding. De beheersing van de coronapandemie heeft over het jaar 2021 forse impact gehad op de crisisbeheersing en rampenbestrijding. Tot nu toe zijn wij voor extra maatregelen en kosten op het gebied van de Covid-19 pandemie in voldoende mate door het Rijk en medeoverheden gecompenseerd.
Renteontwikkeling (8)
In 2021 zijn de rentestanden historisch laag geweest. Er hebben zich geen noemenswaardige stijgingen voorgedaan. Het ingeschatte risico heeft zich in 2021 niet voorgedaan.
Zolang de Europese Centrale Bank (ECB) doorgaat met haar opkoopprogramma van staatsobligaties om zo de economie te stimuleren, zal de rente niet snel stijgen. De rente kan in feite alleen nog maar stijgen. Signalen uit de markt wijzen er op, dat de kans hierop groot is. We handhaven daarom een risicoreservering van € 100.000. Een beheersmaatregel is o.a. het opstellen van een overzicht van toekomstige inkomsten en uitgaven.
De Nederlandse publieke sector rentes laten vanaf februari 2022 forse stijgingen zien. Dit komt enerzijds als het gevolg van de prille hoop bij beleggers dat gesprekken tussen het Kremlin en de Oekraïense regering leiden tot een staakt-het-vuren, of misschien zelfs een breder akkoord om een punt te zetten achter de oorlog. Anderzijds lijkt de Europese Centrale Bank (ECB) niet van plan te zijn de monetaire verkrapping uit te stellen vanwege de oorlog, iets waar veel Europese Centrale Bank (ECB) bestuurders juist een lans voor hebben gebroken. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft bij het rentebesluit aangekondigd de obligatieaankopen versneld af te bouwen naar nul. Dat is een belangrijke stap, want de Europese Centrale Bank (ECB) kan pas de rente verhogen als de obligatieaankopen zijn gestaakt.
COVID-19 Pandemie (9)
De COVID-19-pandemie heeft ook in 2021 grote impact gehad op de Nederlandse samenleving en de gemeente Neder-Betuwe. Bij het nemen van maatregelen stond net als het jaar ervoor de gezondheid van onze inwoners en medewerkers voorop. De maatregelen die het Rijk trof om de pandemie te bedwingen, hebben echter gevolgen gehad voor de samenleving, ondernemers en onze ambtelijke organisatie. Die gevolgen zijn op meerdere gebieden zichtbaar, zowel op het vlak van bedrijfsvoering als financieel, in onze eigen organisatie en bij onze verbonden partijen.
Daartegenover staat dat we voor diverse kosten een compensatie van het Rijk of mede-overheden hebben ontvangen. Dit geldt niet alleen voor de gemeente maar ook voor bijvoorbeeld ondernemers, die rechtstreeks tegemoetkomingen konden aanvragen. Ook zijn er diverse uitgaven die lager uitpakten, omdat bijvoorbeeld niet alles conform planning kon doorgaan.
Binnen de ambtelijke organisatie zijn in 2021 beheersmaatregelen getroffen om onder deze omstandigheden de primaire taken uit te voeren (zoals invulling van een crisisteam, inventariseren van kerntaken, vervangingsplannen bij ziekte). Via de reguliere planning & controlcyclus werden de ontwikkelingen gevolgd en gerapporteerd.
De omvang van de financiële risico’s voor de gemeente zijn nog altijd moeilijk te becijferen. Tot nu toe zijn wij voor extra maatregelen en kosten op het gebied van de Covid-19-pandemie door het Rijk en mede-overheden gecompenseerd. Voor de lange termijn zijn de gevolgen voor de maatschappij en de economie nog niet helder.
Voor meer informatie over de coronapandemie verwijzen wij u naar de bijlage COVID-19.
Pfas/stikstof (PAS) (10)
Sinds 2019 hebben wij rekening gehouden met een risico voor Pfas/stikstof. Maar het risico is nu beperkt. Want in de processen passen wij de noodzakelijke regels toe voor zover de norm duidelijk is. Dit betekent bijvoorbeeld dat er rekening gehouden wordt met extra lasten voor onderzoek bij ruimtelijke initiatieven en/of extra kosten bij grondverzet.
Door de vaststelling van de omvang van Pfas op de bodemkwaliteitskaart en het stellen van Pfas -normen in de regionale bodemnota, is vastgelegd wat de mogelijkheden zijn van vrij grondverzet in de regio. Door deze duidelijkheid is het risico weggenomen. De geactualiseerde bodemnota is in 2021 aan de gemeenteraad aangeboden.
Het beschreven risico Pfas/Stikstof maakt nu deel uit van de onderzoeken die in het kader van een initiatief nodig zijn. Eventuele extra kosten die hiervoor gemaakt moeten worden verhalen wij bij de initiatiefnemer.